En Çok Yetişen Sebze ve Meyveler |
(Bu linkte alfabetik olarak tüm meyve ve sebzeler ile ilgili bilgi sahibi olacaksınız. )
Beyaz çiçekli bir ağacın yumuşak, sulu ve tatlı meyvesidir. Armut, sarı-yeşil arası renklerde, lifli, hazmı kolay ve mineral açısından oldukça zengin bir meyvedir. Armutun Faydaları: Sindirim sistemini güçlendirir, hazmı kolaylaştırır. Böbreklerin düzenli çalışmasına, böbrek taşlarının ve kumunun dökülmesine yardım eder. İdrar söktürücüdür. Kanı temizler. Kansızlığa iyi gelir. Sinirleri yatıştırıcı etkisi ile yüksek tansiyonu düşürür, çarpıntıyı giderir ve zihin yorgunluğuna iyi gelir. Nıkris (gut) ve romatizmada faydalıdır. Nezleye iyi gelir.
İri ve pembe renkte çiçekler açan ayvanın meyvesi sarı renkli, tüylü, ufak çekirdekli, iri ve serttir. Ayva, özellikle A ve B vitaminleri açısından oldukça Ayvanın Faydaları: Mide ve bağırsakları güçlendirir. İshali kesmekte
Beyaz çiçekleri yaz aylarında açan, kolayca bulunabilen dikenli ve çalı görünümlü bir bitkidir. Ham Böğürtlen kırmızı renktedir, olgunlaştıkça rengi kararır. Çileğe benzeyen meyvesi sulu ve tatlıdır. C Vitamini açısından zengindir. Böğürtlenin Faydaları: Vücuttaki zararlı maddelerin temizlenmesine yardımcı olur. İyi bir antioksidandır. Tansiyonu düşürür ve bedeni güçlendirir. Kadınlarda görülen beyaz akıntıları kesmeye yardımcı olur. Olgun Böğürtlen idrar söktürücüdür ve kabızlığa iyi gelir. Ham Böğürtlenin ise ishal kesici özelliği vardır ve fazlası kabız yapabilir. Böğürtlen gözleri kuvvetlendirir ve ayaklardaki şişkinliği azaltır. Basura iyi gelir.
Ceviz vitamin, mineral, protein ve lif açısından çok besleyici bir besindir. Kalori değeri yüksek bir besin olan cevizde sağlığımız için tercih etmemiz gereken doymamış yağ vardır. Cevizin Faydaları: İçerdiği Omega 3 ve Omega 6 yağ asitleri sayesinde beyin ve zekâ gelişimini destekler. Vücuda enerji verir. Hafızayı kuvvetlendirir. Vücuttaki zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardım eder. Kolesterolü düşürmeye yardımcıdır. Hazımsızlığı giderir. İshal, kabızlık ve dizanteriyi giderir. Göğüs ağrılarında ve öksürükte faydası görülür. Ceviz yağı Bağırsak kurtlarını döker. Ciltteki lekelere sürülüp ovulursa lekeleri giderir. Nasırlara sürülürse iyileştirir. Ceviz, Bal ile birlikte yenirse basura iyi gelir. ÇİLEK Pembe renkli ve kokulu bir bitki olan çilek oldukça Çileğin Faydaları: Çilek vücuda kuvvet verir. Kolesterolü düşürür ve damar tıkanıklığını önler. Aynı zamanda çok iyi bir antioksidan olan çilek bağışıklık sistemini güçlendirir. Kansere karşı kuruyucudur. Sindirim sisteminin düzenli çalışmasına çok faydalıdır. Bağırsak kurtlarını döker, idrar söktürür ve vücuttaki zararlı maddeleri vücuttan uzaklaştırır. Kanı temizler. Diş etlerini güçlendirir ve
Meyveleri beyaz ve kara olan dutun barındırdığı vitamin ve minerallerin yanında mikrop öldürücü özelliği vardır. Ayrıca dutun yaprakları ipek böceklerini beslemek için de kullanılır. Dutun Faydaları: Vücuda kuvvet verir, kansızlığa iyi gelir. Ağız, bademcik ve boğaz iltihabı, diş eti hastalıkları ve öksürüğe karşı faydalıdır. Ateş düşürür. Karaciğeri kuvvetlendirir. Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasına yardım eder. Özellikle yemekle birlikte yenildiğinde hazmı kolaylaştırır. Aç karnına yenirse kabızlığı giderir ve hatta ishal yapabilir, bağırsak kurtlarını düşürmeye de yardımcı olur.
Kırmızı ve yeşil renklerde çok besleyici bir meyve olan elmada A, C, E ve B grubu vitaminlerin yanı sıra kalsiyum, potasyum, magnezyum, fosfor ve sodyum gibi mineraller ve çeşitli organik asitler bulunur. Bu nedenle günde 1 elma dahi günlük vitamin ve mineral ihtiyacının büyük bir kısmını karşılamaya yeterlidir. Elmanın Faydaları: Sindirim sistemine çok yararlıdır. Bağırsak faaliyetlerini düzenler, hazmı
A, C ve B grubu vitaminleri ile potasyum, magnezyum, fosfor ve demir mineralleri açısından zengin bir meyvedir. Eriğin Faydaları: Erik vücuda
Demir, kalsiyum, potasyum, magnezyum ve çinko gibi mineraller, Protein ve E vitamini açısından oldukça zengin bir besin olan fındık, kalp ve damar sağlığı için çok önemli olan doymamış yağ açısından da zengindir. Ayrıca, B grubu vitaminler bakımından da zengindir. Fındığın Faydaları: Çok iyi bir enerji kaynağıdır. Vücuda güç ve enerji verir. Beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Fındık, kalp ve damar sağlığı açısından çok faydalıdır. Kolesterolü düşürür. Kalp ritmini ayarlamaya yardımcı olur. Düzenli olarak her gün fındık yemek Kalp krizi geçirme riskini azaltmakta çok etkilidir. Kansızlığa iyi gelir. Vücut ve kemik gelişimini destekler. Hamilelerin hem kendileri için hem de doğacak çocuk için fındık yemeleri çok faydalıdır. Cinsel gücü arttırır. Varislere iyi gelir. Fındık, soğuk algınlığı ve akciğer hastalıklarına da faydalıdır. Ayrıca, cildi güzelleştirir. Çok lifli bir besin olan incir A, C ve B vitaminlerinin yanında sodyum, potasyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum ve demir mineralleri açısından oldukça zengindir. Ayrıca, özellikle kuru incirde omega-3 ve omega-6 yağ asitleri ve protein bulunur. İncirin Yararları: İçerdiği yüksek lif oranı sayesinde sindirimi hızlandırır ve kolaylaştırır. Bağırsakları yumuşatır. Kabızlığı giderir. Vücuda kuvvet ve enerji verir. Bedensel ve zihinsel yorgunluğu giderir. Halsizliğe ve unutkanlığa iyi gelir. Öksürük ve boğaz ağrılarına iyi gelir. Nezle ve bronşite faydalıdır. Özellikle Kuru incir balgam söktürür. İncir, kandaki kolesterol oranını düşürerek kalp ve damar hastalıklarına karşı vücudu korur. Kansere karşı da koruyucudur. Basura iyi gelir. Bakteri ve virüslerin çoğalmasını önleyerek hastalıklara karşı direnci arttırır.
5-6 metre yüksekliğinde, çalı şeklinde sarı çiçekli bir ağaç olan kızılcık ağacının kırmızı renkli ve oval meyvesi C vitamini açısından çok zengindir. Kızılcığın Faydaları: Mideye kuvvet verir. Vücut direncini arttırır. Bağırsak yaralarına iyi gelir. Gazı önler. Ağız yaralarını giderir. Mikrop öldürücüdür. İltihaplanmayı önler ve alerjileri azaltır. Ateş düşürücü etkisi ile özellikle menopozda faydalıdır. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Böbrek taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Kızılcık ağacının kabukları ishali kesmeye yardımcı olurken, meyveleri ise ishal yapıcıdır.
A, C ve B vitaminleri ile potasyum, magnezyum, sodyum, kireç, çinko ve demir mineralleri bulunan kiraz, sulu ve Kirazın Faydaları: Vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır. İdrar söktürücüdür. Kabızlığa iyi gelir. İshali ise keser. Böbreklerin etkili bir şekilde çalışmasına yardım eder. Böbreklerde kum ve taşların oluşumunu önler. Böbrek kumu ve taşı varsa döker. Kanı
B ve C vitaminleri ile potasyum açısından zengin bir meyvedir. Ayrıca A vitamini ile kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir ve fosfor minerallerini de barındırır. Şeftalinin
Dünyanın en yaygın ve sevilen meyvelerinden biri olan üzüm, besin değerleri bakımından da oldukça zengindir. Bol miktarda B vitaminleri ile C vitamini içeren üzüm, E vitamini ile potasyum, kalsiyum, magnezyum, sodyum, fosfor, demir ve kükürt minerallerini de içinde barındırır. Üzümün Faydaları: Güçlü bir antioksidan olan üzüm kansere karşı koruyucudur. Vücuda ve beyne
Kiraza benzeyen ve tadı kiraz tadından daha ekşi olan bir meyvedir. Tam bir vitamin ve mineral deposu olan vişne, A ve C vitaminleri ile sodyum, potasyum, kalsiyum ve fosfor mineralleri açısından zengindir. Kiraz vişne ile benzer özellikler taşır. Vişnenin Faydaları: Vücudu ve mideyi kuvvetlendirir. Mikrop öldürücüdür. Ateşi düşürür ve idrar söktürür. İshali keser. Vücuda rahatlık verir. Susuzluğu giderir. Öksürüğe iyi gelir. Ağrıları dindirir. İltihap gidericidir. Uyku düzensizliğinde faydalıdır. Not: Lütfen Köyümüzde yetişen ve yetiştirilen başlıca sebzeleri görmek ve inceleme için TIKLAYINIZ... Mutfağımız sebze kullanımı bakımından olağanüstü zenginliklere sahiptir. Gerek sebze çeşitlerini kullanmak gerekse bu sebzelerden farklı türlerde yemek yapabilme becerisi mutfağımızın zenginliğinin bir göstergesidir.
Kabakgillerden kabuğu çizgili ve nadiren tüylü, bir hıyar çeşidi gibi görünse de gerçekte bir kavun çeşididir. Hıta adıyla da bilinir. Türkiye’nin daha çok Güney Doğusunda turşu yapımında kullanılır. Bakla Baklagillerden kazık köklü bir bitkidir. Yemeklik olarak kullanılan baklanın Sakız baklası, Sultani bakla, Bayrampaşa baklası gibi taze yenen çeşitleri vardır. Türkiye'nin hemen hemen her yerinde yetişir. Kurutulmuşundan da çeşitli yemekler yapılır. Bakla ezmesi Fava bunlardan birisidir. Bamya Ebegümecigillerden bir bitki. Bamya, yaş ve kuru olarak tüketilebilir. Tazeyken toplanmalı ve tüketilmelidir, çünkü olgunlaştıkça kartlaşır. Türk mutfağında tazesi ve kurusundan etli ve zeytinyağlı olarak yapılan türleri vardır. Bezelye Baklagillerden bir bitkidir. İlk ve orta çağlardan beri bilinen bir sebzedir. Bu sebzenin yeşil taneleri, ya da taneleri kabuğu ile yenir. Daha çok taze tüketilir. Kurutulmak yerine konserve ederek saklanır. Yemeği yapılabileceği gibi, salatalara da konulabilir. Biber Patlıcangiller familyasından Türkiye’de bolca yetişen ve çeşitleri olan bir bitkidir. Tazeyken yeşil kuruyunca kırmızıya dönüşen gövdesi yenir. tohumları ve damarları genellikle acı olur. Türkiye'nin hemen hemen her yerinde yetişir; şekline ve kullanım yerine göre çeşitli isimler alır: Sivri biber, çarliston biber, süs biberi, domates biberi, Ayaş biberi, dolmalık biber, kırmızı biber… Güney Anadolu’da ince kıyılarak salça halinde de kullanılır. Domates Patlıcangiller familyasından ve anavatanı Güney ve Orta Amerika olan bir yıllık bitkidir. Aslında yenen kısmı çekirdekli meyvesi olmasına rağmen, sebze olarak anılır. Türkiye’nin dört bir yanında yetişebilmektedir. Mutfak kültürüne yaklaşık yüz yıl önce girdiği söylenir. Ancak yemekler içinde ağırlıklı bir konumu vardır. Pek çok salata türüne konulabildiği gibi, yemeklere de lezzet veren özelliğinden ötürü tercih edilir. Kırmızı gövdeli olgun domatesin yanı sıra, yeşil ve sarı domatesler de Türk mutfağında kullanılır, örneğin turşu yapımında. Pek çok yörede salça yaparak da kullanıldığı görülür. Ebe gömeci Çiçekleri şifalı, yaprakları da sebze olarak yenilen, kendi kendine yetişen bir ottur. 20-70 cm boyundadır. Yapraklarından sade ve kıymalı yapılan yemekleri daha çok şifa niyetine yenir. Türkiye’nin hemen her yerinde yetişir, ancak daha çok batı kesimlerde yenir. Fasulye Orta Amerika’nın baklagiller familyasından bir bitkidir. Türkiye’nin hemen her yerinde yetişir. Pek çok çeşidi vardır. Çalı fasulyesi, Ayşekadın Fasulye, Boncuk vd.. Taze iken yeşil gövdesinden yemek yapılabildiği gibi, tazesinin turşusu veya reçeli de yapılabilir. İri taze fasulyenin çekirdekleri kurutularak elde edilen kuru fasulye Türk mutfağının en temel yemeklerindendir. Yörelere göre farklı yapılış çeşitleri vardır ve hepsi de ayrı lezzetlerdir. Kuru fasulye etli, kıymalı, pastırma veya sade yapılabilir. Havuç Maydanozgiller familyasından, kökü koni biçiminde olan etli ve yoğun dokulu daha çok sebze olarak yetiştirilen bir bitkidir. Türkiye’de yemeklere konulan bir tür yan sebze olmakla birlikte, salatası ve turşusu yapılan bir bitkidir. Sarı, kırmızı ve mor renkleri bulunur. Turşulara renk vermek için sıkça kullanılır. Güney Anadolu mutfağında havuçtan yapılan turşu çeşitleri çoktur. Tadının tatlı olması sebebiyle çiğ olarak da yenebildiği gibi, son dönemlerde bazı tatlılara da konulmaktadır. Hıyar(Salatalık) Kabakgillerden olan hıyarın meyvesi daha çok yeşil, uzunca ve çekirdeklidir. Tekten, turşularda veya salatalarda kullanılır. Türkiye’nin her yerinde yetişmesine karşın yörelere göre değişen çeşitleri ve lezzetleri vardır. İstanbul’da Çengelköy ve Langa hıyarı en meşhur olanlar arasındadır. Ispanak Yaprakları sebze olarak kullanılan bir bitkidir. Ana vatanının iç Asya olması ihtimali yüksektir. Türkiye’nin pek çok yerinde yetişir ve kıymalı ve sade yemeği yapılır. Bununla birlikte ıspanak kavurması, yumurtalı ıspanak, ıspanaklı börek gibi yemeklerde de kullanılır. Kabakgiller familyasından bir sebzedir. Bu familyanın diğer üyeleri, kavun, karpuz, hıyar (salatalık) ve acurdur. Bununla birlikte kestane kabağı, helvacı kabağı, bal kabağı, sakız kabağı, yemeklik kabak gibi birkaç çeşit kabak Türkiye’de bulunmaktadır. Sivri, açık yeşil sapına doğru ince tüyleri olan yemeklik kabaktan çok sayıda yemek çeşidine rastlanır. Kabaklama, karıncalı kabak aşı, mücver bunlardan birkaçıdır. Bal kabağından ise tatlı yapılır. Lahana Turpgillerden geniş ve kalınca kat kat yaprakları olan, güz ve kış sebzesi olarak yetiştirilen ve birçok türü olan bir bitkidir. Türk mutfağında birkaç türü kullanılır. Beyaz lahana, kara lahana, kırmızı lahana bunlar arasında en çok bilinenleridir. Geniş yapraklarından sarma yapılabileceği gibi, yemeği ve çorbası da yapılabilir. Bilhassa Karadeniz mutfağının belirleyici yemeklerindendir. Kırmızı lahananın ise yalnızca salatası yapılır. Türk mutfağında beyaz lahanadan yapılan turşu da önemli yiyeceklerdendir. Mantar Köyümüzde yetişen başlıca mantar türleri; Kanlıca – Çopaç – Dede sakalı – Geyik sütü – Tilki burnu – Kara inek – Cincile – Acı mantar - Yaryaran Karada ve tatlı suda yetişen bir bitkidir. Doğal halde yetişen on binlerce türü vardır. Günümüzde bir kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Türkiye bir mantar cennetidir denilebilir. Çayır mantarı, Şeytan mantarı, Kuzu mantarı, Mercan mantarı, Kurt mantarı en fazla bilinenlerdir. Çeşitli pişirme teknikleri uygulanırsa da Anadolu insanı daha çok ateşin üzerinde pişirerek yer. Yalnızca tuz, karabiber yeya kırmızı biber konarak tatlandırılır. Salçalı, etli yemeği yapılabildiği gibi, pilavı ve salatası da yapılır. Yaprakları yeşil renkli, damarlı bir bitkidir. Yaprakları baharat olarak kullanılmaktadır. Maydanoz Türk mutfağında başlı başına bir sebze olmaktan çok yan ürün olarak kullanılır. Tekten yenilebildiği gibi, yemeklere, salatalara tat ve koku vermesi için kullanılan bir sebzedir. Geniş yeşil yapraklı, genelde salatalarda kullanılan bir sebzedir. Yeşil yapraklı kıvırcık salata da aynı tür sebzelerdendir. Daha çok salatalarda kullanılırsa da Kapama gibi bazı yemeklerde de kullanılır. Nohut Baklagiller familyasına ait bir sebze türüdür. Daha çok kurutulduktan sonra yemeklerde kullanılır. Bkz. Bakliyat Patates Patlıcangillerden, yumruları yenen otsu bir bitkidir. Altında kalan yumruları patates olarak bilinir. Bu yumrular nişasta bakımından zengin olduğundan önemli bir besin maddesidir. Türkiye patates çeşitleri bakımından zengin bir ülkedir. Türk mutfağında sıkça kullanılan bir sebzedir. Pancar Doğu Akdeniz sâhillerinde yabânî olarak yetişen, ince köklü otsu bir bitkidir. Yaprakları etli, alt kısımlarda saplıdır. Bu bitkiden elde edilmiş olan türler şunlardır: · Şekerpancarı: Kökleri büyük, etli bir yumrudur. Türkiye’de kültürü yapılarak, seker elde etmede kullanılır. · Kırmızı Pancar: Kökleri yuvarlak bir yumru seklindedir. Sebze olarak kullanılır.Pazı: Yaprakları büyük olan bir sebze bitkisidir. Ispanağa benzer. · Kara mancar: Genellikle Karadeniz yöresi mutfağında bol bulunur. Patlıcan Kabukları siyah ve mor küçük çekirdekli ve etli bir sebzedir. Sulak yerlerde ve sıcak havada yetişir. Türk mutfağı patlıcanı kullanma şekilleri bakımından çok zengindir. Yemeği, pilavı, salatası, kebabı, turşusu ve reçeli yapılabilir. Patlıcanlar yörelere göre değişen biçim ve boyutlarda bulunur. Mor patlıcan, bostan patlıcanı, kemer patlıcanı, Adana patlıcanı, Türkiye’deki türlerindendir. Pazı Pazı, Ispanakgillerden, yaprakları büyük olan bir sebzedir. Ispanak benzeridir. Sindirimi kolay ve bol vitaminli olduğundan besleyicidir. Yıkaması ile saçların dökülmesi azalmakta, yani saçları besleyici özellikler de göstermektedir.
Pırasa Zambakgillerden bir bitkidir. Beyaz ve yeşil ince yapraklar sebzenin gövdesini oluşturur. Zeytinyağlı ve etli yemeği yapılabilen bir sebzedir. Bununla birlikte son zamanda Türk mutfağında değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Zambakgiller familyasından soğanlı bir bitkidir. Yaprakları 25-50 cm kadar uzayabilir. Taze iken tüketilebildiği gibi, kurutulduktan sonra soğan kısmı, özel bir kokuyu ve lezzete sahip olmasından ötürü Türk mutfağında çok tercih edilir. Kuru haldeyken tatlandırıcı olarak kullanılan sarımsağın, taze halinde olanından yemek de yapılır. Ayrıca turşusu da sıklıkla kullanılır. Semizotu Maydanozgillerden bir bitkidir. Fosforlu ve bol sulu yaprakları sebze olarak kullanılır. Anadolu’da yabani olanı salatalarda kullanılır. Soğan Zambakgillerden herhangi bir bitki için kullanılabilen soğan terimi, burada daha çok bahçe soğanını ifade etmek için kullanılmaktadır. Türk mutfağının temel tatlandırıcılarından olduğu gibi, önemli sebzelerinden biridir. Her türlü yemekte kullanılır. Taze ve kuru olarak kullanılır. Tazesi ile yapılabildiği gibi, kurusu ile de yemek, pilav, kebap yapılır. Şalgam Turpgillerden bir bitkidir. Kırmızı renklidir ve ekşimsidir. Yemekten ziyade Çukurova bölgesinde yaygın olan suyu ile bilinir. Şalgam suyu iştah açan bir içecek olmakla beraber, alkollü içeceklerden rakı ile birlikte sıklıkla kullanılır. Tere Tere, turpgiller familyasından, yaprakları salata olarak yenen baharlı bir bitki türüdür, vücuttaki yağ yakımını hızlandırıyor. İnce yaprakları pişince acılaştığı için çiğ yemek gerekir. Ayrıca içinde birçok vitamin barındıran bir bitkidir. Köyümüzde bolca yetişir. Anavatanı Asya'dır. Karaciğere faydalıdır. Sigaranın zararlarını azaltır. Turp Alt yaprakları yayvan ve genişçe, üst yaprakları tırtırlı bir bitkidir. Toprağın altındaki yumru gövdesinin kabuğu kırmızı, siyah ve sarımsıdır. Turpla bir yemek yapılmasa da yemeğe eşlik eden bir sebzedir. Bir tür tatlandırıcı olarak kullanılır. İlkbahar Ve Yaz Sebzeleri
Sonbahar, Kış ve İlkbahar Sebzeleri
|